Исландские сказки / Íslensk ævintýri - Вадим Грушевский

Nú líður að þeim tíma, að kerling verður léttari, og fæðir sveinbarn frítt og efnilegt. Þetta varð til mikillar gleði fyrir karl og kerlingu, og kom þeim nú mjög vel saman, eftir að barnið kom til sögunnar. Það var mjög frábært og hét Báráður eftir vilja foreldranna. Var hann yndi þeirra og augasteinn. Segir nú ekki af þeim, fyrr en drengurinn var nærri því sjö ára. Þá tekur móðir hans ógleði mikla. Þeir feðgar spyrja, hvað valdi hryggð hennar. Hún var lengi treg til að segja, en þó fór svo, að hún sagði þeim frá rauðskeggjaða manninum og kaupum þeirra.

Báráður hló að þessu og sagði (Баурауд посмеялся над этим и сказал; hlæja – смеяться), að þau mættu verða fegin að losast við sig (что им надобно радоваться, что избавятся от него; losast við e-ð – избавиться от чего-л.), því að hann væri þeim aðeins til þyngsla (мол, он им только в тягость; aðeins – только; þyngsli – тяжесть, бремя; обуза). Karl og kerling eru nú mjög hnuggin og sorgbitin út af því (муж с женой тогда сильно опечалились и загоревали из-за того; hnugginn – печальный; sorgbitinn – мрачный; траурный; sorg – горе; bíta – кусать), ef þau þurfi nú að sjá á bak syni sínum (что: «если» придётся им теперь расстаться с сыном: «посмотреть в спину своему сыну»), sem þeim þótti svo vænt um (которого они так лелеяли). Nú líður (летит время: «теперь проходит»), þar til afmælisdagurinn kemur (пока его день рождения не наступает; afmælisdagur – день рождения; afmæli – день рождения; mæla – измерять). Þá segir Báráður (тогда говорит Баурауд), að það sé bezt fyrir þau karl og kerlingu að fara út í skóg í dag (что лучше бы пойти мужу с женой в лес сегодня; bezt = best – лучше), því þeim þyki líklega ekki svo skemmtilegt að sjá (мол, не будет им никакой радости: «не покажется, вероятно, таким приятным» видеть; líklega – вероятно; líklegur – возможный; skemmtilegur – приятный), þegar Rauðskeggur fari með sig í burtu (когда Рыжебородый его с собой уведёт). En til þess að þau geti eitthvað gert (но чтоб им было чем заняться: «чтобы они могли что-нибудь делать»), sagði hann þeim (сказал он им) að fara með rekkjuvoðirnar úr rekkjum sínum (снять перину со своей постели: «пойти с простынями со своей постели»; rekkjuvoð – плотная простыня; rekkja – постель; voð – ткань; кусок материи; шерстяная простыня) og tína úr þeim flær og lýs (и очистить её от блох и вшей; tína – собирать; рвать; очищать; fló – блоха; lús – вша). Þau kvöddu þá son sinn með miklum harmi (потом распрощались они со своим сыном в большой печали; harmur – кручина; грусть) og lögðu af stað með rekkjuvoðirnar (и отправились в дорогу со своими простынями; leggja af stað – отправиться: «сниматься с места»; leggja – класть; staður – место).

Báráður hló að þessu og sagði, að þau mættu verða fegin að losast við sig, því að hann væri þeim aðeins til þyngsla. Karl og kerling eru nú mjög hnuggin og sorgbitin út af því, ef þau þurfi nú að sjá á bak syni sínum, sem þeim þótti svo vænt um. Nú líður, þar til afmælisdagurinn kemur. Þá segir Báráður, að það sé bezt fyrir þau karl og kerlingu að fara út í skóg í dag, því þeim þyki líklega ekki svo skemmtilegt að sjá, þegar Rauðskeggur fari með sig í burtu. En til þess að þau geti eitthvað gert, sagði hann þeim að fara með rekkjuvoðirnar úr rekkjum sínum og tína úr þeim flær og lýs. Þau kvöddu þá son sinn með miklum harmi og lögðu af stað með rekkjuvoðirnar.

Þegar þau voru farin (когда они ушли), fór Báráður inn (вошёл Баурауд в дом), settist á pallinn og var alls ókvíðinn (сел на скамью и сидит как ни в чём не бывало: «был полностью спокоен»; setjast – садиться; pallur – ступенька; чердак; поднятая часть пола с находящимися на ней скамьями или кроватями; ókvíðinn – спокойный; kvíðinn – беспокойный; kvíða – беспокоиться). Að stundu liðinni var drepið á dyr (по прошествии некоторого времени /часа/ в дверь постучали; stund – промежуток времени; час; líða – проходить; drepa á dyr – стучать в дверь), og gekk Báráður til dyra (и пошёл Баурауд к двери). Sá hann þá (увидел он тогда), að lágur maður rauðskeggjaður stóð við bæjardyrnar (что маленький человечек с рыжей бородой стоит у двери дома: «хутора»; bæjardyr – дверь дома; ворота хутора; bær – хуторок). Hann kastar kveðju á Báráð (здоровается он с Баураудом) og segir (и говорит): „Heill sértu (будь здоров; heill – здоровый; целый), sonur góður (сынок: «сын хороший»).“

Þegar þau voru farin, fór Báráður inn, settist á pallinn og var alls ókvíðinn. Að stundu liðinni var drepið á dyr, og gekk Báráður til dyra. Sá hann þá, að lágur maður rauðskeggjaður stóð við bæjardyrnar. Hann kastar kveðju á Báráð og segir: „Heill sértu, sonur góður.“

„Svo sértu líka (и тебе того же). En ég er ekki þinn sonur (но не сынок я тебе: «я не твой сын»), heldur karls og kerlingar (а мужа и жены /старика и старухи/),“ segir Báráður (сказал Баурауд).

„Já, svei kerlingunni (да, чёрт подери эту старуху; svei – фу! вот чёрт!), sem soðið drakk og beinin át (которая отвар выпила и кости съела), því að hvorki ætlaðist ég til (ведь я хотел), að yrði í þér aflið né vitið (чтоб не было в тебе ни силы, ни разума; afl – сила; мощь; энергия),“ segir Rauðskeggur (говорит Рыжебородый).

„Blessuð veri móðir mín fyrir það (дай бог здоровья моей матушке: «здорова будь матушка моя» за это; blessaður – благословенный; blessa – благословлять; sæll og blessaður! – здравствуй!; vertu blessaður! – до свидания!),“ segir strákur (говорит паренёк; strákur – мальчик, парень).

„Svo sértu líka. En ég er ekki þinn sonur, heldur karls og kerlingar,“ segir Báráður.

„Já, svei kerlingunni, sem soðið drakk og beinin át, því að hvorki ætlaðist ég til, að yrði í þér aflið né vitið,“ segir Rauðskeggur.

„Blessuð veri móðir mín fyrir það,“ segir strákur.

„Eru karl og kerling heima núna (муж с женой дома сейчас)?“ spyr Rauðskeggur (спрашивает Рыжебородый).

„Nei (нет),“ svarar Báráður (отвечает Баурауд).

„Hvar eru þau (где они)?“

„Þau eru út í skógi (они в лесу),“ segir strákur (говорит мальчик).

„Hvað eru þau þar að gera (что они там делают)?“

„Þau ætluðu að skilja eftir það (они собирались оставить там то; skilja eftir e-ð – оставлять что-л.), sem þau fyndu (что они найдут; finna – находить), en koma með það (и вернуться с тем), sem þau fyndu ekki (что не найдут),“ sagði strákur (ответил паренёк).

„Eru karl og kerling heima núna?“ spyr Rauðskeggur. „Nei,“ svarar Báráður. „Hvar eru þau?“

„Þau eru út í skógi,“ segir strákur.

„Hvað eru þau þar að gera?“

„Þau ætluðu að skilja eftir það, sem þau fyndu, en koma með það, sem þau fyndu ekki,“ sagði strákur.

„Að koma með það (вернуться с тем), sem þau finna ekki (что не найдут), en skilja það eftir (и оставить там то), sem þau finna (что найдут)? Það skil ég ekki (этого я не пойму) eða hvernig getur þú heimfært mér það (иначе как ты это можешь связать; hvernig – как; heimfæra – относить /что-л. к чему-л./), sonur góður (сынок)?“ segir karl (говорит человечек).

„Ekki er ég þinn son (не сынок я тебе), og ekki segi ég þér neitt um þetta (и ничего я тебе об этом не скажу), nema þú lofir mér að vera sjö ár hjá móður minni enn þá (если только не позволишь мне побыть ещё семь лет у моей матушки; lofa – позволять; обещать; enn – ещё; þá – тогда, в то время; потом, затем),“ segir Báráður (сказал Баурауд). „Það má ég ekki (этого я /сделать/ не могу),“ segir karl (ответил человечек).

„Að koma með það, sem þau finna ekki, en skilja það eftir, sem þau finna? Það skil ég ekki eða hvernig getur þú heimfært mér það, sonur góður?“ segir karl.

„Ekki er ég þinn son, og ekki segi ég þér neitt um þetta, nema þú lofir mér að vera sjö ár hjá móður minni enn þá,“ segir Báráður. „Það má ég ekki,“ segir karl.

„Jæja þá (ну ладно), þú færð þá ekkert að vita (тогда ничего не узнаешь; færa – приносить; приводить; передвигать),“ segir strákur (говорит мальчик). Þeir þráttuðu dálítið um þetta (они попререкались немного из-за этого; þrátta – ссориться; dálítið – немного; dálítill – маленький), en svo lauk (и тем завершилось /дело/), að Rauðskeggur lofaði Báráði að vera sjö ár hjá móður sinni enn þá (что Рыжебородый позволил Баурауду побыть ещё семь лет у своей матери), ef hann fengi að vita það (если узнает; fá að vita – узнавать), sem hann spurði um (о чём он спрашивает). „Jæja þá (ну ладно),“ segir Báráður (говорит Баурауд). „Þau fóru með rekkjuvoðirnar sínar út í skóg (они пошли со своей периной в лес) og ætluðu að tína úr þeim flærnar og lýsnar (чтобы вытрясти из неё блох и вшей). Og eins og þú getur skilið (и как ты можешь понять), skilja þau eftir það (оставят они то), sem þau finna (что найдут), en koma heim með það (и вернуться домой с тем), sem þau finna ekki í rekkjuvoðunum (чего не найдут в перине).“

„Jæja þá, þú færð þá ekkert að vita,“ segir strákur. Þeir þráttuðu dálítið um þetta, en svo lauk, að Rauðskeggur lofaði Báráði að vera sjö ár hjá móður sinni enn þá, ef hann fengi að vita það, sem hann spurði um. „Jæja þá,“ segir Báráður. „Þau fóru með rekkjuvoðirnar sínar út í skóg og ætluðu að tína úr þeim flærnar og lýsnar. Og eins og þú getur skilið, skilja þau eftir það, sem þau finna, en koma heim með það, sem þau finna ekki í rekkjuvoðunum.“

„Ó, svei kerlingunni (ох, чёрт подери старуху), sem soðið drakk og beinin át (которая отвар выпила и кости съела). Hvorki ætlaðist ég til þess (ведь хотел я), að í þér yrði aflið né vitið (чтоб не было у тебя ни силы, ни ума),“ segir karl (проворчал человек), um leið og hann fór (и ушёл восвояси; um leið og – одновременно; leið – дорога; направление).

„Ó, svei kerlingunni, sem soðið drakk og beinin át. Hvorki ætlaðist ég til þess, að í þér yrði aflið né vitið,“ segir karl, um leið og hann fór.

Um kvöldið komu karl og kerling heim (вечером возвратились муж с женой домой; kvöld – вечер). Urðu þau glaðari en frá megi segja (обрадовались они несказанно: «больше, чем можно сказать»), þegar þau sjá son sinn kyrran heima (увидев своего сына по-прежнему дома; kyrran – всё ещё; kyrr – спокойный). Spurðu þau hann (спросили они его), hvort enginn hefði komið (не приходил ли кто; enginn – никто). „Jú (приходил: «как же нет»),“ segir hann (ответил он). „Hann kom (он приходил), þessi rauðskeggjaði maður (этот рыжебородый человечек), sem þú sagðir okkur frá (о котором ты нам рассказывала), en hann ætlar að lofa mér að vera sjö ár enn þá hjá ykkur (но он позволил: «намерен позволить» мне побыть ещё семь лет с вами).“ Þau urðu mjög glöð af þessum tíðindum (они очень обрадовались этому известию; tíðindi – новость) og óskuðu (и понадеялись; óska – желать), að þau þyrftu aldrei að sjá af honum (что никогда его больше не увидят: «не придётся им больше его увидеть»).